De rol van emoties en het zenuwstelsel bij chronische pijn

Chronische pijn is een ingrijpende ervaring die veel verder gaat dan een lichamelijk ongemak. Het beïnvloedt dagelijks functioneren, relaties en je gevoel van welzijn.

Waar acute pijn een duidelijke beschermende functie heeft, het waarschuwt ons voor gevaar, is chronische pijn vaak veel complexer. Twee belangrijke factoren spelen hierin een grote rol: emoties en het zenuwstelsel.

Emoties als versterker of verzachter

Pijn wordt altijd in de hersenen ervaren. Daar worden emoties en betekenis automatisch toegevoegd. Dit verklaart waarom dezelfde lichamelijke prikkel voor de één veel pijnlijker kan aanvoelen dan voor de ander.

• Negatieve emoties zoals angst, stress of verdriet versterken pijn. Je lichaam spant zich aan en het zenuwstelsel raakt gevoeliger.
• Positieve emoties zoals ontspanning, hoop en steun van anderen dempen pijn. Je hersenen activeren gebieden die het pijnsignaal afzwakken.

Zo ontstaat vaak een vicieuze cirkel: pijn ➝ negatieve emoties ➝ meer pijn.
Soms gebruikt ons lichaam pijn zelfs als afleiding van een moeilijke emotie. Denk aan migraine: in plaats van angst te voelen, zorgt het lichaam dat je een migraine aanval krijgt. De migraine neemt alle aandacht over. Helaas kan de angst voor een volgende aanval de klachten juist verergeren.

Het zenuwstelsel in de hoofdrol

Het zenuwstelsel is de snelweg van pijnsignalen. Normaal gesproken stuurt het alleen signalen door bij echte schade of gevaar.

Bij chronische pijn kan dit systeem overgevoelig worden. Dit noemen we sensitisatie.

• Het ruggenmerg en de hersenen zetten als het ware het volume van pijnsignalen harder.
• Zelfs lichte aanraking of kleine inspanning kan pijnlijk aanvoelen.
• Stress en slaaptekort houden het zenuwstelsel in een staat van paraatheid, waardoor klachten blijven bestaan.

De wisselwerking tussen lichaam en geest

Emoties en het zenuwstelsel beïnvloeden elkaar voortdurend:

• Angst of somberheid ➝ activeert het zenuwstelsel.
• Een overprikkeld zenuwstelsel ➝ veroorzaakt weer negatieve emoties.

Zo ontstaat een complexe wisselwerking die chronische pijn verklaart én in stand houdt.

Wat kan helpen?

Het goede nieuws: dit proces is omkeerbaar. Behandeling richt zich vaak op zowel lichaam als geest. Denk aan:

• Psychologische interventies (zoals bijv. de pijn reset methode en cognitieve gedragstherapie).
• Ontspanning en mindfulness om het zenuwstelsel te kalmeren.
• Beweging om vertrouwen in het lichaam terug te brengen en het zenuwstelsel te hertrainen.
• Voeding die ondersteunt in plaats van extra belast.

In mijn praktijk begeleid ik mensen stap voor stap om balans terug te vinden tussen emoties, lichaam en zenuwstelsel. Zo ontstaat er meer rust, grip en kwaliteit van leven.

Conclusie
Chronische pijn is veel meer dan een lichamelijk probleem. Emoties en het zenuwstelsel spelen een cruciale rol in hoe pijn wordt ervaren. Door beide beter te begrijpen én te beïnvloeden, ontstaat er ruimte voor herstel en een waardevoller leven.